Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Bochni

UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Rejonowego w Bochni z 12 grudnia 2024 roku

Na podstawie art. 505 ⁸ § 4 k.p.c. pisemne uzasadnienie wyroku ograniczono, z uwagi na fakt, iż sprawa rozpoznawana była w postępowaniu uproszczonym, a wartość przedmiotu sporu nie przekraczała 4.000 zł.

Powód (...) w T. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanego J. K. kwoty 1.761,87 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (05.06.2024 r.) do dnia zapłaty, zasadzenia kosztów procesu oraz zasądzenia kosztów poniesionych przez powoda w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Swoje roszczenie powód wywodził z umowy pożyczki zawartej między stronami.

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu (k. 59-61), podnosząc zarzuty do których Sąd odniesie się dalszej części uzasadnienia.

Strony łączyła umowa pożyczki. Zgodnie z art. 720 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.

Zawarta przez strony umowa stanowiła jednocześnie kredyt konsumencki z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej jako u.k.k.), zgodnie z którym przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem ust. 2 za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Niezasadny był zarzut pozwanego podniesiony w odpowiedzi na pozew (k. 59-61), iż pomiędzy stronami nie doszło do zawarcia umowy. W ocenie Sądu strony zawarły umowę pożyczki nr (...) w dniu 19.02.2024 r. za pośrednictwem serwisu internetowego (k.18-19).

Strona powodowa w sposób dostateczny udowodniła, że doszło do zawarcia umowy za pośrednictwem panelu klienta, do którego dostęp odbywa się przez logowanie za pomocą loginu i indywidualnego hasła. Założenie konta w panelu klienta zostało potwierdzone poprzez transakcję płatniczą (k. 25), służącą jako weryfikacja podanych danych, w tym adresu poczty elektronicznej, numeru telefonu czy numeru rachunku bankowego.

W szczególności strona powodowa załączyła do pozwu wniosek o pożyczkę (k. 22-23), który zawierał wszystkie dane pozwanego, w tym adres e-mail, adres zamieszkania, informacje o zatrudnieniu i dochodach, numer konta bankowego do wpłaty środków. Dalej przedłożono korespondencje e-mail (k.24), oraz potwierdzenie wykonania transakcji płatniczej zgodnej z w /w umową, tj. przelano na konto pozwanego kwotę 1.500 zł (k.26).

Przytoczone okoliczności, w tym tożsamość danych pozwanego we wniosku o pożyczkę z danymi rzeczywistymi świadczą o tym, że między stronami doszło do zawarcia umowy pożyczki. Podkreślić przy tym należy, że pełnomocnik pozwanego nie odpowiedział na wezwanie Sądu (pismo z 6.11.2024 r. na k. 83), w którym Sąd zwracał się o wyjaśnienie, czy podany przez powoda numer rachunku należy do pozwanego oraz czy kwota 1.500 zł we wskazanym okresie wpłynęła na w/w rachunek – co należy uznać za niezaprzeczenie tym faktom (art. 230 k.p.c.).

Równie niezasadny był podniesiony przez pozwanego zarzut niedochowania formy umowy z art. 29 ust 1 u.k.k.

Zgodnie z w/w przepisem umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Jednakże zdaniem Sądu w przepisie tym nie określono skutków prawnych niedochowania formy pisemnej przy zawieraniu umowy o kredyt konsumencki, zatem przyjąć należy, że zastrzeżona ona została jedynie dla celów dowodowych. Zgodnie bowiem z art. 73 § 1 k.c. jeżeli ustawa zastrzega dla czynności prawnej formę pisemną, dokumentową albo elektroniczną, czynność dokonana bez zachowania zastrzeżonej formy jest nieważna tylko wtedy, gdy ustawa przewiduje rygor nieważności. Art. 74 § 1 k.c. wskazuje, że zastrzeżenie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie niezachowania zastrzeżonej formy nie jest w sporze dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Przepisu tego nie stosuje się, gdy zachowanie formy pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

Powszechność zawierania umów bankowych w formie elektronicznej uzasadnia uznanie, że również taka forma spełnia dostateczny walor do uznania jej za skuteczną i wiążącą strony, szczególnie, że ułatwia ona obrót gospodarczy. Wyrazem powyższego jest również treść art. 10 ust. 1 dyrektywy PE i Rady nr 2008/48/WE, zastrzegająca dla umowy kredytu, alternatywnie, zwykłą formę pisemną lub posłużenie się innym trwałym nośnikiem. Trybunał sprawiedliwości UE w wyroku z 9.11.2016 r., C-42/15, HOME CREDIT SLOVAKIA A.S. v. KLÁRA BÍRÓOVÁ, wyjaśnił, że „o ile pojęcie 'formy papierowej' nie jest określone w tej dyrektywie, o tyle dyrektywa ta stanowi w art. 3 lit. m), że 'trwały nośnik' oznacza urządzenie umożliwiające konsumentowi przechowywanie informacji kierowanych do niego osobiście w sposób, który daje mu do nich dostęp w przyszłości przez okres odpowiedni do celów, jakim te informacje służą, i który pozwala na odtworzenie przechowywanych informacji w niezmienionej postaci.” (pkt 37) oraz „Z samego brzmienia art. 10 ust. 1 dyrektywy 2008/48 wynika, że pojęcie 'formy papierowej' odnosi się do nośnika, na którym umowa o kredyt jest sporządzona, bez konieczności złożenia podpisu na takim nośniku” (pkt 38).

Reasumując powyższe, niedochowanie formy pisemnej z art. 29 ust 1 u.k.k. przez strony nie skutkuje nieważnością umowy, w szczególności, że zgodnie z treścią art. 60 k.c. oświadczenie woli może być również wyrażone przez każde zachowanie się tej osoby, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny, w tym również przez ujawnienie tej woli w postaci elektronicznej. Powyższe ma szczególne znaczenie w sytuacji, gdy umowa została sporządzona na trwałym nośniku, do którego kredytobiorca ma dostęp i może się z jej treścią zapoznać – a tak miało to miejsce w niniejszej sprawie.

W dalszej kolejności pozwany podnosił, że nie otrzymał środków z umowy pożyczki. Zarzut ten, jak również zarzuty do których Sąd odniósł się powyżej, należy uznać za całkowicie gołosłowne i niepoparte nawet próbą udowodnienia tych okoliczności. Strona pozwana nie zaoferowała żadnego materiału dowodowego, z którego wynikała by bezzasadność powództwa ograniczając się jedynie do podnoszenia twierdzeń – co nie może zostać uznane za dostateczne w świetle art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. Słusznie bowiem podnosi się w orzecznictwie, że rozkład ciężaru dowodu polega na tym, że powód powinien udowodnić fakty pozytywne, stanowiące podstawę jego twierdzeń w zakresie okoliczności prawo tworzących, zaś pozwany, o ile faktów wskazywanych przez przeciwnika nie przyznaje, okoliczności je niweczące (Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z 29.08.2018 r., sygn. I ACa 1635/17, LEX nr 2554202).

Sąd Najwyższy wskazuje bowiem, że „Reguła rozkładu ciężaru dowodu ma wszakże nie tylko podmiotowy, ale i przedmiotowy aspekt. Dla właściwego oznaczenia osoby obarczonej obowiązkiem dowodzenia niezbędne jest wcześniejsze określenie przedmiotu dowodu. (…) Wyrażonej w art. 6 k.c. reguły rozkładu ciężaru dowodu nie można jednak rozumieć w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, obowiązek dowodzenia wszelkich faktów o zasadniczym dla rozstrzygnięcia sporu znaczeniu spoczywa na stronie powodowej. Jeżeli powód wykazał wystąpienie faktów przemawiających za słusznością dochodzonych pretensji, wówczas to pozwanego obarcza ciężar udowodnienia ekscepcji i okoliczności uzasadniających jego zdaniem oddalenie powództwa” (Wyrok Sądu Najwyższego z 12.05.2011 r., sygn. I PK 228/10, LEX nr 896458).

W sprawie niniejszej to powód wykazał zaoferowanym materiałem dowodowym, że doszło do zawarcia umowy, zaś pozwany nie podołał ciężarowi w zakresie zanegowania tego faktu, a tym samym nie sprostał obronie przed dochodzącym roszczeniem co do zasady. Jedyne wnioski dowodowe ze strony pozwanego, to załączone do odpowiedzi na pozew sentencje wyroków w innych sprawach (k. 62-63), które pomijając już że zostały zgłoszone z naruszeniem reguły z art. 128 ¹ k.p.c., to nie pozwalają ustalić jakiego stanu faktycznego i prawnego dotyczyły, co czyni je całkowicie nieprzydatnym dla niniejszej sprawy.

Strony zawarły zatem umowę pożyczki na mocy której pozwany był obowiązany do zwrotu na rzecz powoda kwoty 1.685,02 zł (§1 pkt 2 umowy), na kwotę tę składało się 1.500 zł jako całkowita kwota pożyczki (§ 1 pkt 3 umowy), prowizja za udzielenie pożyczki: 162,28 zł (§ 9 pkt 1 umowy) oraz odsetki kapitałowe w kwocie 22,74 zł (§ 5 umowy) – wszystko na k. 18. Spłaty swojego zadłużenia powód miał dokonać do dnia 21.03.2024 r. na rachunek bankowy pożyczkodawcy (§ 3 pkt 1 i 2 umowy). W razie nieterminowej spłaty pożyczkodawca był uprawniony do naliczania odsetek ustawowych za opóźnienie od niespłaconego kapitału pożyczki (§ 8 umowy).

W dalszej kolejności podnieść należy, że niezasadne okazały się zarzuty pozwanego co do nadmiernej wysokości zastrzeżonej prowizji, przekroczenia maksymalnych pozaodsektkowych kosztów kredytu oraz abuzywności umowy w zakresie opłat.

W obrocie gospodarczym dopuszczalne jest zastrzeganie przy umowach kredytu, że kredytobiorca zobowiązuje się do zwrotu udostępnionych środków z wynagrodzeniem dla banku (odsetki, prowizja, opłaty manipulacyjne), które to stanowią obok odsetek kapitałowych dodatkowe wynagrodzenie kredytodawcy za faktyczną gotowość do wykonania umowy kredytowej i wydania kredytobiorcy na jego żądanie określonej sumy kredytu (Postanowienie Sądu Najwyższego z 15.06.2023 r., sygn. I CSK 4175/22, LEX nr 3569756).

Strony na zasadzie swobody umów mogły zastrzec, że oprócz odsetek dodatkowym kosztem kredytu będzie prowizja. Żaden przepis ustawy nie zabrania bowiem pobierania pozaodsetkowych kosztów kredytu, a wręcz ustawodawca w ustawie o kredycie konsumenckim posługuje się pojęciem prowizji oraz wskazuje sposób obliczania pozaodsetkowych kosztów kredytu oraz jego maksymalny wymiar (art. 36a u.k.k.). Ustawa o kredycie konsumenckim nie wyłącza również kredytowania pozaodsetkowych kosztów kredytu, ani też nie kreuje zakazu pobierania od skredytowanych kosztów kredytu odsetek kapitałowych (tak m.in. Sąd Okręgowy w Warszawie w wyroku z 31.07.2023 r., V Ca 2068/23, LEX nr 3619035.)

Zastrzeżenie zatem prowizji w kwocie 162,28 zł, tj. około 10 % całkowitej kwoty pożyczki nie może zostać uznane za nadmierne, jak również nie przekracza ona maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu według wzoru wskazanego w art. 36a u.k.k.

Umowa nie zawierała również tzw. klauzul abuzywnych. Zgodnie z art. 385 ¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385 ¹ § 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu.

Sama prowizja nie jest świadczeniem głównym, bowiem w taki sposób można charakteryzować jedynie świadczenia konstytutywne dla danej umowy. Analiza kształtu i wysokości prowizji zdaniem Sądu nie daje podstaw do przyjęcia, że prowizja została ukształtowana w sposób rażąco krzywdzący dla powoda. Wcześniej już wskazano, że prowizja jest dopuszczalnym pozaodsetkowym kosztem kredytu, zaś ukształtowanie jej na poziomie ok. 10 % całkowitej kwoty udzielonego kredytu, nie pozwala uznać, że kreuje prawa i obowiązki powoda w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami.

W rozumieniu art. 385 ¹ § 1 k.c. rażące naruszenie interesów konsumenta oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, również poprzez kształtowanie treści tego stosunku poprzez stosowanie klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową strony słabszej – konsumenta.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać należy, że w sprawie niniejszej nie doszło do rażącej dysproporcja praw i obowiązków stron umowy pożyczki pozwalającym na uznaniu jej za bezskuteczną. Pozwany na swój wniosek, w wykonaniu umowy pożyczki otrzymał kwotę 1.500 zł, zaś spłata nie została zabezpieczona dodatkowymi instrumentami prawnymi. Kredytodawca jako swoje wynagrodzenie zastrzegł dla siebie odsetki kapitałowe w wysokości 22,74 zł oraz właśnie prowizję w kwocie 162,28 zł. Łączne koszty obciążając pozwanego w przypadku terminowej spłaty pożyczki wynosiły zatem 185,02 zł, co z uwagi na szybkość udzielenia pożyczki, dogodność złożenia wniosku kredytowego, ale także ryzyko po stronie pożyczkodawcy, wiążące się z brakiem zastrzeżenia dodatkowych zabezpieczeń kredytu, nie może być oceniane jako nadmierne.

Bezzasadny był również zarzut nieotrzymania wezwania do zapłaty. Po pierwsze umowa pożyczki jako świadczenie terminowe, po upływie daty wymagalności została postawiona w stan wymagalności i nie było potrzeby podejmowania w tym dodatkowych działań o których mowa w art. 455 k.c. Po drugie zaś powód dołączył do pozwu dowód w postaci pisma „Przedsądowe wezwanie do zapłaty” z 23.04.2024 r., które to pismo zostało wysłane na adres pozwanego i odebrane przez jego domownika (k. 41-42).

Reasumując żaden z podniesionych przez pozwanego zarzutów nie okazał się słuszny, zaś powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Kwota roszczenia głównego zasądzona w pkt I wyroku obejmowała kapitał pożyczki 1.500 zł, odsetki od kapitału wskazane w umowie, tj. 22,74 zł oraz prowizję za udzielenie kredytu w kwocie 162,28 zł. Nadto, do kwoty żądania głównego powód doliczył skapitalizowane odsetki za opóźnienie liczone wyliczone na podstawie § 8 umowy w zw. z art. 481 k.c. – tj. odsetki maksymalne za opóźnienie od kwoty niespłaconego kapitału - 1.662,28 zł za okres od daty płatności (21.03.2024 roku) do dnia poprzedzającego wniesienie pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym (tj. do dnia 04.06.2024 r.) – co dało kwotę 76,85 zł.

Łączna kwota zasądzonego roszczenia wynosiła zatem 1.761,87 zł (1.685,02 +76,85 zł).

Od kwoty tej Sąd zgodnie z żądaniem powoda zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia 5 czerwca 2024 roku, tj. od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym. Roszczenie o odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego znajduje oparcie w treści art. 481 § 1 i 2 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Wytoczenie powództwa w elektronicznym postępowaniu upominawczym, oraz kolejno spełnienie warunków wskazanych w art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c., tj. wniesienie w terminie trzech miesięcy od dnia wydania postanowienia o umorzeniu elektronicznego postępowania upominawczego pozwu przeciwko pozwanemu o to samo roszczenie w postępowaniu innym niż elektroniczne postępowanie upominawcze, powoduje, że skutki prawne, które ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa, następują z dniem wniesienia pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym – dlatego też dopuszczalne i niesprzeczne z treścią art. 482 k.c. było tak sformułowane żądanie odsetkowe.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 98 § 1, 1 ¹ i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Pozwany przegrał proces w całości, zatem zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy to na nim spoczywał ciężar poniesienia kosztów procesu, w tym kosztów poniesionych przez stronę powodową.

Na koszty te, składa się: opłata od pozwu w kwocie łącznie 200 złotych, wynagrodzenie pełnomocnika powoda, którego wysokość ustalono na podstawie § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 listopada 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w kwocie 900 złotych oraz opłata skarbowa od złożonego dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 17 złotych.

Nadto stronie powodowej należą się od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu odsetki w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty, o czym Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 ¹ k.p.c.

Sad na podstawie art. 505 ³⁷ § 2 k.p.c. i art. 19 ust 2 pkt 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zaliczył na poczet opłaty od pozwu opłatę w kwocie 50 zł uiszczoną w elektronicznym postępowaniu upominawczym, bowiem spełniły się wskazane tym przepisie warunki.

Zdaniem Sadu niezasadne było żądanie powoda w zakresie zasądzenia również kosztów zastępstwa procesowego w elektronicznym postępowaniu upominawczym, bowiem Sąd w pełni zgadza się ze stanowiskiem prezentowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego, że w sprawie wszczętej powództwem wytoczonym zgodnie z art. 505 ³⁷ § 2 zdanie pierwsze k.p.c. sąd orzeka o kosztach zastępstwa procesowego z uwzględnieniem jednej opłaty, którą określa według stawek za czynności radcy prawnego lub adwokata, właściwych ze względu na wartość i przedmiot sprawy oraz rodzaj postępowania (Uchwała Sądu Najwyższego z 13.06.2024 r., sygn. III CZP 48/23, LEX nr 3725658). Jednakże, orzeczenie negatywnie w tym zakresie zawiera się w orzeczeniu z pkt II, dlatego nie zachodziła potrzeba oddalenia żądania w tym zakresie w osobnym punkcie.

Asesor sądowy Michał Jarosz

Sygn. akt I C 292/24

ZARZĄDZENIE

1.  odnotować uzasadnienie;

2.  odpis wyroku wraz z odpisem uzasadnienia doręczyć pełn. pozwanego (PI);

3.  kal. dwa tygodnie z d/d lub z wpływem.

B., dnia 30 grudnia 2024 roku

Asesor sądowy Michał Jarosz